Tekst:

Izvedba izložbe: ART-ACT-BOX

Tihana Puc

ART-ACT-BOX.pdf

Interaktivne ples­ne izved­be i izlož­be, tekst Tihane Puc iz publi­ka­ci­je projekta

Izložba je, u svo­joj temelj­noj defi­ni­ci­ji, «oblik pre­zen­ta­ci­je (izla­ga­nja, poka­zi­va­nja) umjet­nič­kog rada u gale­rij­skom ili muzej­skom pros­to­ru»1 U uobi­ča­je­nom sli­je­du, posje­ti­te­lji ula­ze u izlož­be­ni pros­tor nakon što je izlož­ba pos­tav­lje­na, kako bi pro­ma­tra­li izlo­že­ne umjet­nič­ke rado­ve. Izložbe nas­ta­ju pri­je publi­ke2, a nji­hov oblik, tijek i tra­ja­nje uglav­nom ne ovi­se o nje­zi­noj prisutnosti/odsutnosti.
U umjet­nič­kom pro­jek­tu Andreje Kulunčić, Izvedba izlož­be: ART-ACT-BOX, izmi­je­nje­na je sva­ka od tih pret­pos­tav­ki. Izložbeni pros­tor ne nala­zi se u umjet­nič­koj ins­ti­tu­ci­ji, publi­ka u nje­ga ne dola­zi, nego se pros­tor u kojem se ona nala­zi «pre­tva­ra» u izlož­be­ni, a izlož­ba bez nje ne pos­to­ji. Izložba se ne pos­tav­lja, nego se zajed­no s publi­kom izvo­di. Izvođačica – suvre­me­na ples­na umjet­ni­ca – pomo­ću objek­ta ART-ACT-BOX, koji sadr­ži sklo­pi­ve rek­vi­zi­te, zajed­no s publi­kom «sas­tav­lja izlož­bu». Poprimajući diskur­ziv­ni radi­onič­ki for­mat, izlož­ba se iz sta­tič­nog pre­me­će u dina­mi­čan surad­nič­ki doga­đaj, a publi­ka iz pro­ma­tra­ča u aktiv­nog sudionika.
U eks­pe­ri­ment s medi­jem izlož­be3 i nje­go­vim per­for­ma­tiv­nim, par­ti­ci­pa­tiv­nim i komu­ni­ka­cij­skim poten­ci­ja­lom, Andreja Kulunčić ula­zi pri­je sve­ga da bi kri­tič­ku umjet­nič­ku prak­su 60-ih i 70-ih godi­na proš­log sto­lje­ća posre­do­va­la publi­ci i isto­dob­no joj pre­ni­je­la kre­ativ­ne ala­te za druš­tve­nu akti­va­ci­ju i kri­tič­ki angažman.

Objedinjujući umjet­nič­ku i orga­ni­za­tor­sku, kus­to­sku i edu­ka­tor­sku funk­ci­ju, reali­zi­ra izlož­bu kao umjet­nič­ki rad i umjet­nič­ki rad kao izlož­bu, koja se ostva­ru­je u per­for­ma­tiv­noj inte­rak­ci­ji s publi­kom. Ona može biti izva­nu­mjet­nič­ka, kao što je to i sam kon­tekst izved­be. Izložba na poziv, «dola­zi» u lokal­nu zajed­ni­cu, ins­ti­tu­ci­ju, orga­ni­za­ci­ju ili nefor­mal­nu grupu.
Kao i u dru­gim pro­jek­ti­ma Andreje Kulunčić,4 cje­lo­kup­ni pro­ces reali­za­ci­je umjet­nič­kog pro­jek­ta otpo­či­nje istra­ži­va­njem, u ovom slu­ča­ju doku­men­ta­ci­je umjet­nič­kih rado­va pohra­nje­ne u arhi­vi­ma četi­ri­ju muze­ja okup­lje­nih u pro­jek­tu Performing the Museum: Muzeja suvre­me­ne umjet­nos­ti u Zagrebu, Fondacije Antoni Tàpies u Barceloni, Muzeja savre­me­ne umet­nos­ti Vojvodine u Novom Sadu i Koroške gale­ri­je likov­nih umet­nos­ti u Slovenj Gradecu. Iz nje­ga je pro­iza­šao kon­cept izved­be izlož­be i objekt ART-ACT-BOX čiji sadr­žaj poči­va na meto­da­ma, mate­ri­ja­li­ma i teh­ni­ka­ma izve­de­ni­ma iz umjet­nič­kih rado­va Grupe TOK,5 Grupe šes­to­ri­ce auto­ra,6 Pina Poggija, Grupe KÔD,7 Bogdanke Poznanović, Grupe Bosch+Bosch,8) Grupe Art&Language i Lygie Clark. Sve umjet­ni­ke, umjet­ni­ce i umjet­nič­ke gru­pe pove­zu­je prak­sa koja se u godi­na­ma nas­tan­ka – 1960-ih i 1970-ih – nazi­va «novom umjet­noš­ću». Neumjetničke mate­ri­ja­le ti umjet­ni­ci i umjet­ni­ce uvo­de u pros­tor umjet­nos­ti, eks­pe­ri­men­ti­ra­ju s novim medi­ji­ma, opro­ba­va­ju neko­nven­ci­onal­ne nači­ne izla­ga­nja umjet­nič­kih rado­va obra­ća­ju­ći se slu­čaj­noj publi­ci, čes­to u izva­nu­mjet­nič­kim pros­to­ri­ma, pro­ce­su nas­tan­ka umjet­nič­kog rada posve­ću­ju veću paž­nju nego samim objek­ti­ma, a u sre­di­šte svog zani­ma­nja pos­tav­lja­ju komu­ni­ka­ci­ju. Kritički pro­pi­tu­ju­ći druš­tve­no-poli­tič­ki kon­tekst koji ih okru­žu­je, svo­jim dje­lo­va­njem teže druš­tve­noj tran­sfor­ma­ci­ji u koju bi se sva­ki poje­di­nac uklju­či­vao akti­va­ci­jom vlas­ti­tog kre­ativ­nog potencijala.

Dijeleći srod­no uvje­re­nje, dos­ljed­no pri­sut­no kroz nje­zi­nu umjet­nič­ku prak­su, Andreja Kulunčić detek­ti­ra­ne umjet­nič­ke meto­de (pri­mje­ri­ce pri­jed­lo­ge za akci­je u jav­nim pros­to­ri­ma, izlož­be-akci­je, teorij­ske ins­ta­la­ci­je, arte uti­le, direk­tan rad, per­for­man­se, mani­fes­te, ges­te tije­lom i sl.), kao i jed­nos­tav­ne mate­ri­ja­le (pri­mje­ri­ce ogle­da­lo, selo­tejp, vrp­ce u boji, olov­ka, flo­mas­ter, bate­rij­ska lam­pa, koc­ke od kar­to­na, raz­gled­ni­ce i sl.), pri­sva­ja i pre­vo­di u grad­be­ne ele­men­te «ura­di sam izlož­be­ne kuti­je». Predajući svoj glas izvo­đa­či­ci — ples­noj umjet­ni­ci, Andreja Kulunčić stva­ra situ­aci­ju u kojoj će oda­bra­nu umjet­nič­ku prak­su publi­ci uči­ni­ti vid­lji­vom i dos­tup­nom. Kroz una­pri­jed raz­ra­đe­nu kore­ogra­fi­ju, izvo­đa­či­ca pokre­ti­ma (ges­ta­ma) i rije­či­ma (dija­lo­zi­ma, čita­nji­ma, izja­va­ma, snim­lje­ni­ma mate­ri­ja­li­ma), a koris­te­ći se ele­men­ti­ma iz ART-ACT-BOX objek­ta, publi­ku upu­ću­je i uklju­ču­je u pro­ces nas­tan­ka izlož­be. Pritom se sam pro­ces može pois­to­vje­ti­ti sa želje­nim umjet­nič­kim pro­izvo­dom.9 On poči­va pri­je sve­ga na povje­re­nju, surad­nji i komu­ni­ka­ci­ji – izvo­đa­či­ce i sudi­oni­ka, kao i sudi­oni­ka među­sob­no. U pros­tor­no-vre­men­skom doga­đa­ju kroz koji ih ples­na umjet­ni­ca pro­vo­di, oni se pos­tup­no od nije­mih reci­pi­je­na­ta, opro­ba­va­ju­ći nove kre­ativ­ne ala­te, osna­žu­ju u aktiv­ne izvo­đa­če. Uporabom umjet­nič­kih mate­ri­ja­la, izvo­de rado­ve koji zahva­ća­ju u one seg­men­te pros­to­ra (pri­vat­nog pros­to­ra tije­la, jav­nog pros­to­ra gra­da i šireg pros­to­ra pri­ro­de), druš­tve­no-poli­tič­kog kon­tek­s­ta (grad, drža­va, svi­jet) i uči­na­ka (inte­rak­ci­ja, komu­ni­ka­ci­ja, kon­takt) koji­ma su oda­bra­ni umjet­ni­ci i umjet­ni­ce teži­li. Kako izved­ba odmi­če, tako se objekt ART-ACT-BOX praz­ni, a upo­tri­jeb­lje­ni umjet­nič­ki mate­ri­ja­li nes­ta­ju, pos­ta­ju­ći dije­lom odba­če­nog objek­ta. Svaki se umjet­nič­ki rad na taj način živo pre­vo­di u sadaš­njost. Iz vizu­al­nih se bilje­ža­ka – mahom crno-bije­lih foto­gra­fi­ja, na koje su redu­ci­ra­ne čes­to znat­no kom­plek­s­ni­je akci­je — ges­te vra­ća­ju u pros­tor i vri­je­me. Izvodi se doku­men­ta­ci­ja, ali ne u svr­hu rekre­ira­nja umjet­nič­kog rada samog,10 nego akti­vi­ra­nja ukup­nos­ti inte­rak­ci­je koju on ima poten­ci­ja­la potak­nu­ti. U tak­vom inte­rak­cij­skom ostva­ri­va­nju, aktiv­no je uklju­či­va­nje publi­ke nuž­no i bez nje izved­ba izlož­be nije moguća.

Oslobađajući zna­nje o umjet­nos­ti pohra­nje­no u ins­ti­tu­ci­onal­nim rezer­va­ma, i izmjes­tiv­ši ga izvan uobi­ča­je­nog ins­ti­tu­ci­onal­nog pros­to­ra i govo­ra, umjet­ni­ca ga, kroz nove spo­je­ve poz­na­tih pre­zen­ta­cij­skih i edu­ka­cij­skih for­mi, nena­met­lji­vo pre­no­si, otva­ra­ju­ći time pros­tor stva­ra­lač­kog (su)djelovanja.

  1. Miško Šuvaković, 1999, Pojmovnik moder­ne i pos­t­mo­der­ne likov­ne umet­nos­ti i teori­je pos­le 1950, Beograd – Novi Sad: Srpska aka­de­mi­ja nauka i umet­nos­ti Prometej, str. 132. Suvremene umjet­nič­ke i kus­to­ske prak­se, daka­ko, kon­ti­nu­ira­no isku­ša­va­ju broj­ne pros­to­re izvan umjet­nič­kih ins­ti­tu­ci­ja. ↩

  2. Među poz­na­ti­jim pri­mje­ri­ma sudje­lo­va­nja publi­ke u pro­ce­su nas­tan­ka izlož­be sva­ka­ko je do ti Hansa Ulricha Obrista, Hans Ulrich Obrist 2011, Everything You Always Wanted to Know About Curating,* Berlin: Sternberg Press. ↩

  3. Terry Smith, 2012, Thinking Contemporary Curating, New York: Independent Curators International; Elena Filipovic, When Exhibitions Become Form: On the History of Artists as Curator, Mousse 41, 2015; Hans Ulrich Obrist 2010, A Brief History of Curating, Zurich: JRP|Ringier; Barnaby Drabble, Federica Martini, Sibylle Omlin (ur.), Performing the Exhibition, Oncurating.org br. 15, 2012. ↩

  4. Irena Bekić, 2013, (Po)etika druš­tve­nih pro­mje­na: MAPA, Andreja Kulunčić: Umjetnost za druš­tve­ne pro­mje­ne, Zagreb: MAPA ↩

  5. Grupa je dje­lo­va­la u Zagrebu od 1972. do 1973, a nje­zi­ni su čla­no­vi bili: Vladimir Gudac, Dubravko Budić, Davor Lončarić, Ivan Šimunović, Gustav Zechel i Darko Zubčević. ↩

  6. Članovi gru­pe bili su: Boris Demur, Željko Jerman, Vlado Martek, Mladen Stilinović, Sven Stilinović i Fedor Vučemilović. Grupa je dje­lo­va­la u Zagrebu od 1975. do 1981. ↩

  7. Grupa je dje­lo­va­la u Novom Sadu od 1970. do 1971, a nje­zi­ni su čla­no­vi bili: Slavko Bogdanović, Janez Kocijančić (do srp­nja 1970), Miroslav Mandić, Mirko Radojičić, Slobodan Tišma, Peđa Vranešević (od pro­sin­ca 1970) te Branko Andrić, koji napu­šta gru­pu po osni­va­nju. S gru­pom je sura­đi­vao i Kiš-Jovak Ferenc, te Božidar Mandić i Dušan Bjelić. ↩

  8. Grupa je dje­lo­va­la u Subotici od 1969. do 1976. Članovi gru­pe bili su: Slavko Matković, Edit Basch (do 1970), István Krekovics (do 1970), Zoltán Magyar (do 1971), László Salma, Bálint Szombathy , Slobodan Tomanović (do 1971). László Kerekes (od 1971), Attila Csernik (od 1973), Katalin Ladik (od 1973) i Ante Vukov (od 1975 ↩

  9. Irena Bekić, 2013, (Po)etika druš­tve­nih pro­mje­na: MAPA, Andreja Kulunčić: Umjetnost za druš­tve­ne pro­mje­ne, Zagreb: MAPA ↩

  10. Philip Auslander, 2006, The Performativity of Perfomance Documentation, PAJ 84, str. 1 – 10. ↩